Klienci często zadają pytanie: VAT czy ryczałt?

wiktorwu
29 wrz
6 minut(y) czytania

RYCZAŁ CZY VAT – OTO JEST PYTANIE!

Klienci często zadają pytanie: VAT czy ryczałt? – poniżej znajdą Państwo odpowiedź na to pytanie.

W świadomości podatników funkcjonuje błędne przeświadczenie, że opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych wyklucza możliwość bycia podatnikiem podatku towarów i usług (VAT).

Od naszych klientów często słyszymy pytania:

„Czy jestem zobowiązany do wyboru między VAT-em a ryczałtem?

„Czy mogę być opodatkowany jednocześnie VAT-em i ryczałtem?”

„VAT czy ryczałt? – co jest korzystniejsze?”

Dla wielu przedsiębiorców zarówno podatek VAT, jak i ryczałt pozostają nierozwiązaną zagadką. Poniżej wyjaśniamy niniejszy dylemat, obalamy mity i wskazujemy na różnice między wskazanymi powyżej podatkami. Ponadto, wskazujemy, że obie formy opodatkowania się nie wykluczają.

Opodatkowanie ryczałtem

Dość często używany zwrot „być na ryczałcie” oznacza, iż podatnik stosuje opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (jest to forma podatku dochodowego). W tym przypadku opodatkowaniu podlega przychód uzyskany przez przedsiębiorcę według stałej stawki opodatkowania (stawka podatku zależna jest od rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej). Przychód to otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne. W przypadku tego podatku to przychód podlega opodatkowaniu, co oznacza, że nie mamy możliwość odliczenia kosztów prowadzonej działalność gospodarczej.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to uproszczona forma opodatkowania, która nie wymaga prowadzenia rozbudowanej księgowości, jak ma to miejsce przy innych formach rozliczeń. Przedsiębiorca opłaca podatek w stałej wysokości, niezależnie od poniesionych kosztów uzyskania przychodu. Taka forma rozliczania jest prostsza i często bardziej przejrzysta, co czyni ją atrakcyjną opcją dla osób prowadzących drobną działalność gospodarczą lub małe firmy. Ryczałt za dany miesiąc oblicza się jako iloczyn przychodów oraz stawki właściwej dla danego rodzaju przychodów. To znacznie usprawnia proces rozliczenia – nie tylko comiesięcznego czy cokwartalnego, ale też rocznego (PIT-28).

W zależność od charakteru prowadzonej przez przedsiębiorcę działalność gospodarczej, stosowane są różne stawki podatku. Obecny wykaz stawek obejmuje: 17%, 15%, 14%, 12,5%, 12%, 10%, 8,5%, 5,5%, 3% i 2%.

Reasumują, każda osoba prowadząca w Polsce działalność gospodarczą, otrzymuje wynagrodzenie za wykonywane usługi, a od uzyskanego przychodu/dochodu zobowiązana jest do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych. Podatek ten można zapłacić według wybranej jednej z trzech form opodatkowania tj.

skali podatkowej (zasady ogólne według stawki 12%/32%) lub
podatkiem liniowym (według stawki 19%) lub
ryczałtem ewidencjonowanym (według stawki zależnej od wykonywanej działalności).

Ryczałt ewidencjonowany to jedna z dostępnych form opodatkowania jednoosobowej działalności gospodarczej w ramach podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT), w której podatek obliczany jest od osiągniętego przychodu – bez możliwości uwzględnienia kosztów prowadzenia firmy.

Przykład

Pani Michalina świadczy usługi fryzjerskie w swoim domu, w związku z czym nie ponosi kosztów wynajmu lokalu. Zakup sprzętu do pracy był wydatkiem jednorazowym, a nie powtarzającym się co miesiąc. Koszty prowadzenia działalności ograniczają się głównie do zakupu produktów fryzjerskich, takich jak farby, odżywki czy lakiery. Dodatkowo, Pani Michalina ponosi wydatki na media (prąd, woda). Wszystkie te koszty są wkalkulowane w cenę jej usług.

Jej działalność generuje miesięczny przychód w wysokości 13 000 zł. Jako formę opodatkowania wybrała ryczałt ewidencjonowany, czyli podatek liczony od uzyskanego przychodu (bez uwzględniania kosztów).

Usługi fryzjerskie (kosmetyczne) są opodatkowane w Polsce stawką ryczałtu w wysokości 8,5%. Oznacza to, że Pani Michalina zapłaci 1 105 zł podatku dochodowego (13 000 zł × 8,5%).

Czym jest podatek VAT?

Podatek od towarów i usług tj. VAT (ang. Value Addend Tax) to podatek od wartości dodanej, który nie jest powiązany z podatkiem dochodowym. Dotyczy on sprzedaży towarów i usług i stanowi tzw. podatek pośredni – jego ciężar ekonomiczny ostatecznie ponosi konsument, mimo że formalnie rozliczają go przedsiębiorcy.

Podatek VAT doliczany jest do ceny netto towarów i usług w momencie sprzedaży. Przedsiębiorca, który jest podatnikiem VAT, zobowiązany jest do jego naliczania od własnych sprzedaży (czyli tzw. VAT należny) oraz ma prawo do odliczenia VAT-u zapłaconego przy zakupach związanych z działalnością opodatkowaną (VAT naliczony). W praktyce oznacza to, że przedsiębiorca płaci do urzędu skarbowego różnicę między VAT-em naliczonym a należnym.

Chociaż VAT jest wykazywany na fakturze zarówno przez sprzedawcę, jak i nabywcę, jego funkcja jest inna – dla sprzedawcy stanowi zobowiązanie wobec urzędu (VAT należny), natomiast dla kupującego może być podstawą do odliczenia (VAT naliczony). Zasadniczo VAT powinien być neutralny dla przedsiębiorców – nie wpływa na ich wynik finansowy, o ile prowadzą działalność opodatkowaną i przysługuje im prawo do odliczenia podatku z faktur zakupowych.

Warto zauważyć, iż mali przedsiębiorcy oraz przedsiębiorcy rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej mogą skorzystać ze zwolnienia podmiotowego, w sytuacji gdy przychody (tj. wartość sprzedaży) nie przekroczyły w bieżącym roku 200 000 złotych (limit obowiązujący do końca 2025 roku) lub 240 000 złotych (nowy limit obowiązujący od 1 stycznia 2026 roku). Dodatkowo, ustawa o podatku od towarów i usług przewiduje rozbudowany katalog zwolnień przedmiotowych, z których można skorzystać.

Obliczenie VAT-u możliwe jest przy użyciu prostego wzoru:

Podatek VAT = cena netto × stawka VAT właściwa dla danej transakcji.

Zatem ryczałt ewidencjonowany oraz VAT to dwa, zupełnie inne podatki. Nie wykluczają się wzajemnie.

Przykład

Przedstawiona wyżej Pani Michalina może również być czynnym podatnikiem VAT-u, ponieważ to zupełnie inny podatek. VAT to podatek pośredni doliczany do ceny usługi lub towaru. W przypadku usług fryzjerskich obowiązuje 23% stawka VAT (stan na 2025 r.).

Jeśli Pani Michalina zdecyduje się być podatnikiem podatku od towarów i usług (VAT), do ceny swoich usług musi doliczać podatek VAT, a następnie zapłacić podatek na rachunek urzędu skarbowego.

Załóżmy, że Pani Michalina wykonała w tym miesiącu usługi dla swoich klientek na łączną kwotę 13 000 zł netto (bez VAT). Wówczas doliczy:

13 000 zł × 23% = 2 990 zł VAT należny. Łączna kwota to 15 990 zł brutto.

Pani Michalina może jednak odliczyć VAT z faktur zakupowych – np. za farby, kosmetyki lub media. Załóżmy, że w danym miesiącu poniosła 1 000 zł wydatków netto na produkty z VAT-em 23%:

1 000 zł × 23% = 230 zł VAT naliczony

Zatem do urzędu zapłaci różnicę:

2 990 zł (VAT należny) – 230 zł (VAT naliczony) = 2 760 zł VAT do zapłaty

RÓŻNICE MIĘDZY VAT A RYCZAŁTEM

1. Rodzaj podatku

· VAT (podatek od towarów i usług) – to podatek pośredni, doliczany do ceny sprzedaży towarów i usług.

· Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – to forma opodatkowania podatkiem dochodowym (PIT), płacona od przychodu, bez pomniejszania o koszty.

2. Podstawa opodatkowania

· VAT: naliczany od wartości netto sprzedaży (czyli przed doliczeniem VAT-u).

· Ryczałt: liczony od pełnego przychodu, bez odliczania kosztów.

3. Cel podatku

· VAT: obciąża konsumenta, ale rozliczany jest przez sprzedawcę.

· Ryczałt: to forma rozliczenia przychodu przedsiębiorcy.

4. Prawo do odliczeń

· VAT: przedsiębiorca może odliczać VAT z faktur zakupowych, jeśli są związane z działalnością.

· Ryczałt: brak możliwości odliczenia kosztów – nie pomniejsza się przychodu o wydatki.

5. Obowiązek ewidencyjny

· VAT: wymaga prowadzenia rejestrów VAT, wystawiania faktur, wysyłki plików JPK-VAT itd.

· Ryczałt: wystarczy prowadzenie ewidencji przychodów – prostsza księgowość.

6. Stawki

· VAT: podstawowa stawka to 23%, ale są też inne (8%, 5%, 0%).

· Ryczałt: stawki zależą od rodzaju działalności – np. 8,5%, 12%, 15%, itd.

7. Możliwość wyboru

· VAT: w niektórych przypadkach jest obowiązkowy (np. po przekroczeniu limitu 200 000/240 000 zł obrotu rocznego), ale można też zarejestrować się dobrowolnie.

· Ryczałt: trzeba go wybrać na początku roku lub przy zakładaniu działalności, ale nie każdy może z niego korzystać – są ograniczenia branżowe i limit przychodu.

Ryczałt czy vat

Jako przedsiębiorca, jednym z Twoich pierwszych wyborów będzie decyzja dotycząca wyboru formy opodatkowania. Jedną z dostępnych opcji jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Należy jednak pamiętać, że podatek VAT to zupełnie inny podatek i nie jest tożsamy z podatkiem dochodowym.

W przypadku wyboru ryczałtu masz możliwość zdecydowania, czy chcesz być czynnym podatnikiem VAT czy skorzystać ze zwolnienia z tego podatku (jeśli spełniasz warunki do jego zastosowania).

Dostępne są więc dwie kombinacje w prowadzeniu działalności gospodarczej:

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych + VAT
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych bez VAT (ze zwolnieniem)

Nie istnieje natomiast możliwość prowadzenia działalności gospodarczej wyłącznie jako podatnik VAT, bez wyboru formy opodatkowania przychodu/dochodu. Warto również zaznaczyć, że nieprawdziwe jest przekonanie, iż przedsiębiorca opodatkowany ryczałtem nie może być VAT-owcem.

Podsumowanie

Mamy nadzieję, że powyższy artykułu wyjaśniał Wasze wątpliwości, a także obalił mit, że nie jest możliwe prowadzenie działalności gospodarczej na ryczałcie będąc płatnikiem podatku VAT. Pamiętaj ryczał i VAT są jak kawa z mlekiem – można połączyć oba podatki i wypić kawę z mlekiem.

Nie masz pewności, która forma opodatkowania będzie najlepsza dla Twojej firmy? A może zastanawiasz się nad skorzystaniem ze zwolnienia z VAT?

Skontaktuj się z naszymi konsultantami – pomożemy Ci przeanalizować sytuację i wybrać najkorzystniejsze rozwiązanie, zgodne z aktualnymi przepisami.

KONTAKT:

Wardzała i spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Spółka Doradztwa Podatkowego

ul. Jana Zamoyskiego 79A/6, 30-519 Kraków

ul. Żelazna 2, 40-851 Katowice

al. Jerozolimskie 93, 02-001 Warszawa

biuro@wardzala.com.pl

KRAKÓW

tel. 669 876 543

KATOWICE

tel. 510 126 526

WARSZAWA